به نقل از «باشگاه خبرنگاران»

شرط‌های عجیب داشتن حق رأی در اولین انتخابات تاریخ ایران + تصاویر

تاریخ انتشار: ۹ خرداد ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۲۰۶۷۹۹۸

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، نخستین تجربه اِعمال‌نظر عامه ایرانیان در مسائل سیاسی در نهضت تحریم تنباکو اتفاق افتاد. در واقع فتوای «میرزای شیرازی» مبنی‌بر تحریم استعمال تنباکو و این‌که مردم ایران به‌صورت سراسری و یکپارچه به این فتوا عمل کردند، شد نخستین سنگ‌بنا و اولین تجربه دموکراسی در ایران؛ چون معلوم شد قدرت نزد مردم است و اگر نظری بدهند، دیگر هیچ مقامی نمی‌تواند تغییرش بدهد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این شد که کار ایرانی‌ها رسید به مشروطه‌خواهی و درخواست تأسیس مجلسی از نمایندگان انتخابی که قدرت مطلق را از شاه قاجار بگیرد و نظر اقشار مختلف مردم را هم در سیاست و امور مهم مملکت دخالت بدهد. عاقبت مظفرالدین قاجار به این خواست ملی گردن‌ نهاد و فرمان مشروطه را امضاء کرد و یک مجلس مؤسسان با اعضای انتصابی توسط صدراعظم وقت تشکیل شد تا نظامنامه انتخابات را بنویسد و عاقبت در ۲۵ شهریور سال ۱۲۸۵ شمسی مصادف با عید مبعث، نخستین انتخابات ایران برای تعیین اعضای مجلس شورای ملی برگزار شد.

نخستین دوره مجلس، مهرماه همان‌سال تشکیل شد و در همین مجلس که آن‌سال‌ها «دارالظفر» یا «عدل مظفر» نیز نامیده می‌شد، نخستین قانون اساسی ایران با نام «نظامنامه اساسی» نوشته شد و به امضای مظفرالدین رسید و با همین مجلس، ایران از نظر قدمت تشکیل پارلمان یکی از کشورهای پیشرو جهان شد. حالا این نمایندگان مجلس چه کسانی بودند و چگونه انتخاب شدند؟

مظفرالدین قاجار در مراسم گشایش نخستین مجلس شورای ملی ایران

مجلس خواص

قرار بود ۶۰ نماینده از تهران و ۹۶ نماینده از سایر ایالات ایران برگزیده شوند. چه کسانی حق رأی داشتند؟ ۶ گروه از خواص جامعه بودند. چه کسانی حق انتخاب‌ شدن داشتند؟ همان‌ها. مظفرالدین همین را قبول کرده بود: «مصمم شدیم که مجلس شورای ملی از منتخبین شاهزادگان قاجاریه، علما، اعیان، اشراف، ملاکین و تجار و اصناف به انتخاب طبقات مرقومه در دارالخلافه تهران تشکیل و تنظیم شود که در مهام امور دولتی و مملکتی و مصالح عامه مشاوره و مداقه لازمه را به‌عمل آورده به هیئت وزرای دولت‌خواه ما در اصلاحاتی که برای سعادت و خوشبختی ایران خواهد شد اعانت و کمک لازم را بنماید».

شرایط آن روزگار چنین بود که اصلا حق رأی برای مردم مطرح نبود و بدیهی به‌نظر می‌رسید که فقط خواص حق دخالت در امور مملکت را دارند و البته چنین تفکری در اغلب جوامع آن روزگار رایج بود و اغلب دموکراسی‌های دنیا نیز از همین‌جا شروع شده‌اند؛ از مشارکت و دخالت مرحله‌ای خواص. به‌تدریج هم اقشار مختلف به این مشارکت اضافه شده‌اند و امکان مشارکت در یک روند دموکراتیک برای عموم مردم ممکن شده است. در ایران هم این‌گونه بود که گروه‌هایی از خواص از میان خودشان نمایندگانی انتخاب کردند و به مجلس فرستادند. یک تفکر غالب در آن دوره هم این بود که نمایندگان هر صنف و گروه به مسائل خودشان آگاه‌ترند و باید این‌جور نمایندگانی در مجلس حاضر باشند؛ چون بهتر می‌توانند مشکلات را رفع کنند.

نمایندگان آذربایجان در اولین دوره مجلس شورای ملی هنگام عزیمت به تهران توسط مردم تبریز بدرقه می‌شوند

شرایط سخت رأی‌دهندگان

مشارکت‌کنندگان در انتخابات که معلوم شدند، اما قسمت جالب ماجرا درباره انتخابات نخستین دوره مجلس شورای ملی، شرایط رأی‌دهندگان و انتخاب‌شوندگان بود. علاوه‌بر این‌که طبق نظامنامه انتخابات، رأی‌دهندگان باید جزو همان ۶ گروه مذکور در نظامنامه انتخاباتی می‌بودند، ملاکین باید مالکیتی به اندازه یک هزار تومان می‌داشتند؛ یعنی خرده مالکان و مالکان متوسط حق رأی نداشتند. افراد گروه اصناف نیز باید محل کسب با شرایط خاص می‌داشتند و بسیاری از اعضای یک گروه صنفی مثلا کسی که مغازه کوچکی داشت، حق رأی نداشتند. شرایط انتخاب‌شوندگان ساده‌تر بود و باید تابعیت ایران را می‌داشتند، سواد خواندن و نوشتن و همچنین توان تکلم به زبان فارسی را می‌داشتند و البته شرط سِنی هم بود؛ ۳۰ تا ۷۰ سال.

نمای بیرونی ساختمان اولیه مجلس شورای ملی

حزب مستبدین، حزب معتدلین!

قسمت جالب‌تر ماجرا این‌که این مجلس خواص، احزاب سیاسی هم داشت. البته نه حزب به معنی امروزی بلکه در حد جناح سیاسی. نام جناح‌های سیاسی در نخستین مجلس شورای ملی ایران هم برای خودش جالب است؛ «مستبدین» بودند شامل شاهزادگان قاجاری و زمین‌داران و اعیان وابسته به حکومت، «آزادی‌خواهان» بودند شامل غرب‌گرایان و متجددین که خواهان اصلاحات گسترده سیاسی و اجتماعی و فرهنگی بودند و آخر سر «معتدلین» که اکثریت را داشتند و بازاری‌های صاحب‌نام بودند و سیاست‌مداران عمل‌گرا و روحانیون. همین‌ها جمع شدند و با هم کمی دعوا کردند و کمی مشارکت کردند و نخستین ساختار دموکراسی پارلمانی در ایران را بنیان‌ نهادند.

منبع: فارس

انتها پیام/

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: حق رأی انتخابات 1400 رای گیری مجلس شورای ملی حق رأی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۲۰۶۷۹۹۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

پیش بینی ۲۸۷ شعبه برای دور دوم انتخابات

دبیر ستاد انتخابات استان خراسان جنوبی گفت: ۲۸۷ شعبه برای دور دوم انتخابات مجلس در حوزه انتخابیه بیرجند،درمیان و خوسف پیش بینی شده است.

به گزارش خبرگزاری ایمنا از خراسان جنوبی و به نقل از روابط عمومی استانداری، موسی سلیمی در جلسه وبیناری ستاد انتخابات کشور اظهار کرد: دور دوم انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی ۲۱ اردیبهشت برگزار و از ۱۳ اردیبهشت تبلیغات انتخاباتی نامزدهای دور دوم انتخابات همزمان با سراسر کشور در حوزه انتخابیه شهرستان‌های بیرجند، درمیان و خوسف آغاز می‌شود.

وی با اشاره به اینکه تبلیغات تا ۲۴ ساعت قبل از شروع انتخابات ادامه خواهد داشت، افزود: در مدت مشخص شده، نامزدها می‌توانند ستادهای انتخاباتی خود را فعال و از امکاناتی که شهرداری‌ها برای تبلیغات آنها درنظر گرفته اند، برای این منظور استفاده کنند.

دبیر ستاد انتخابات استان خراسان جنوبی با بیان این که ۲۸۷ شعبه در حوزه انتخابیه بیرجند، درمیان و خوسف در روز انتخابات مجلس شورای اسلامی فعال خواهد بود، خاطر نشان کرد: رأی‌گیری از ساعت ۸ صبح آغاز و تا زمانی که تمدید رأی‌گیری تمام شود، ادامه خواهد داشت.

وی در ادامه خواستار حضور پر شور گروه‌های مختلف مردم در حوزه انتخابیه شهرستان‌های بیرجند، درمیان و خوسف در دور دوم دوازدهمین انتخابات مجلس شورای اسلامی شد.

شاهچراغی رئیس ستاد انتخابات کشور هم که به‌صورت وبیناری حضور داشت گفت: همه تمهیدات لازم برای برگزاری دور دوم انتخابات مجلس شورای اسلامی در کشور انجام شده است.

وی افزود: اهمیت مرحله دوم نسبت به مرحله اول از جهاتی بیشتر است و حدود ۶۵ درصد شعب اخذ رأی در دور دوم در کشور الکترونیکی است.

شاهچراغی گفت: عوامل اجرایی ساعت شش باید در شعب اخذ رأی حضور داشته باشند و رأی‌گیری از ساعت ۸ صبح شروع می‌شود.

وی اظهار امیدواری کرد که با توجه به همه هماهنگی‌های انجام شده بین دستگاه‌های مسئول در این خصوص، شاهد حضور گسترده مردم در دور دوم انتخابات مجلس شورای اسلامی باشیم.

به گزارش ایمنا، در ادامه این جلسه دیگر مسئولان ستاد انتخابات وزارت کشور هم توضیح‌های درباره آخرین وضعیت برگزاری مراحل مختلف دور دوم انتخابات مجلس شورای اسلامی بیان کردند و رؤسا و دبیران ستادهای انتخابات هریک از استان‌های که انتخابات در آنها به مرحله دوم کشیده شده، سوال‌های خود را در این زمینه مطرح و مسئولان ستاد انتخابات کشور هم در هر مورد برای رفع ابهامات احتمالی، توضیح‌های لازم را بیان کردند.

کد خبر 750250